Muziek (multimediaal initiatief)

Toen de muziek ontstond werden wilden stilaan tot mensen. Het was lang voor het woord of enige vorm van beeldende kunsten hun intrede deden.
Men begon gevoelens door te geven. Men roffelde op een boomstronk om de aandacht te trekken, men huilde luidop bij een sterfgeval, men neuriede een kind in slaap.
Deze sterke emoties tussen mensen werden nooit overtroffen. Muziek was, is, en blijft de kunst die het diepst, het meest direct treft. Bovendien hangt ze niet af van een taal of een beeld.
Iedereen kan muziek begrijpen. Natuurlijk is het gemakkelijker een eenvoudig volkslied dan een fuga van Bach te verstaan. Maar de wereld die zich, na wat oefening opent, is meteen de rijkste onder de zon.
Muziek verbindt, maar vooral, muziek loutert. Het samen luisteren brengt mensen dichter bij elkaar. Over afstanden en nationaliteiten weg.
Het zelf spelen, gewoon thuis, geeft een gevoel van rust en tevredenheid. Zorgen verdwijnen even naar de achtergrond. Een dag zonder muziek is een beetje een verloren dag.
Het regelmatig bezoeken van festivals in het buitenland, vaak als enige Belg, is een ware revelatie. Men voelt zich goed tussen gelijk gezinde. Gesprekken komen op gang, wederzijdse interesses verrijken je individueel bestaan. En je leert enorm veel.
Contacten blijven jarenlang levendig want muziek is een onderwerp zonder einde. Een thema waarover van mening kan worden gewisseld, een stimulans, kortom een onmisbare ervaring.
Smaken verschillen en de ‘pop’ muziek was nooit zo alom aanwezig als vandaag. Het eerste en misschien meest opvallende verschil (behalve de muziek zelf natuurlijk) tussen pop en klassiek zijn de uitvoerders.
Daar waar het bij ‘pop’ de vedette is die zich zo opvallend mogelijk, zeg provocerend, in de kijker zet stellen klassieke vertolkers zich helemaal in dienst van de muziek. Hun uiterlijk is meestal totaal ondergeschikt. Klassiek pak, zwarte broek, zwart hemd. De dames tonen soms iets meer fantasie.
Ik heb wel eens een toppianist zien optreden in jeans en Tshirt. Zijn bagage was verloren gegaan op het vliegveld. Hij speelde er niet minder goed om.
Voor de klassieke muzikant is muziek het hoofddoel in een leven van nooit aflatende studie.
Yolande

Maak kennis met ... Yehudi Menuhin (22 april 1916 New York - 12 maart 1999 Berlijn) … één van de belangrijkste violisten van de 20e eeuw die wereldmuziek bracht "avant la lettre".

Als zoon van naar Amerika uitgeweken joods-Russische immigranten, was Yehudi ("jood") Menuhin een wereldberoemde violist, altviolist later dirigent én visionair met een zachtmoedige aard en een onverbiddelijke wil. Deze bijzonder getalenteerde musicus die ook bekend staat als "grensverleggende vredestichter" beknopt te beschrijven, wordt niet makkelijk.

Het is quasi onmogelijk zijn muzikale erfenis in kaart te brengen, zonder hierbij afbreuk te doen aan zijn andere verwezenlijkingen (documentaires, boeken, International Y.M. Foundation). Daarvoor was de internationale carrière van Yehudi Menuhin té omvangrijk. Het dient bemerkt, de nadruk viel bij hem nooit op zijn virtuositeit. Zijn viool leek hoofdzakelijk een instrument om zijn muzikale gedachten te uiten.
Menuhin begreep dat hij met zijn kunst meer kon bewerkstelligen dan enkel mooie muziek maken. De muziek bezat voor hem bepaalde krachten die het puur esthetisch genot, teweeggebracht bij publiek en uitvoerder, ver konden -én dienden- te overstijgen. Hij wilde langs muziek om, harten en geesten veroveren en de mentale grenzen die mensen graag 'onwrikbaar' vastleggen, neerhalen. Zijn muzikale streven was pacifistisch en utopisch gericht.
Zelf verwoordde hij dit ooit als volgt : “Kunst, ware kunst, verzet zich tegen geweld en barbaarsheid en leert ons in plaats daarvan nederigheid, tolerantie, eergevoel en respect. Ruimdenkendheid en medegevoel zijn de sleutels tot begrip, fijngevoeligheid en redelijkheid, terwijl veroordeling en geweld juist het tegenovergestelde zijn van begrip.”
Yehudi Menuhin wilde zich inzetten voor en tussen de mensen. Hij had zich inmiddels in Europa gevestigd en tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde hij honderden malen voor de geallieerde strijdkrachten en het Rode Kruis. In 1945 speelde hij samen met Benjamin Britten voor de mensen die bevrijd werden uit het concentratiekamp Bergen-Belsen. Naar eigen zeggen maakten deze ervaringen een diepgaande, onuitwisbare indruk op hem. Het veranderde en inspireerde hem. Hier lag de oorsprong van zijn verdere weg als muzikale vredesapostel.
"Wereldmuziek" ? Nog lang voor hiervan sprake was, speelde Yehudi Menuhin onder het goedkeurend oog van zijn leermeester Enesco, met Roemeense zigeuners. Op de weg die hij later opging, musiceerde hij samen met diverse geroemde musici zoals o.a. Glenn Gould, Stéphane Grapelli en Ravi Shankar (1967 - West meets East) met wie hij een diepgaande vriendschap zou opbouwen.
Men kan bemerken dat bij Menuhin inderdaad het "sérieux" ontbrak en de "klassieke gestrengheid" die andere Westerse musici vaak kenmerk(t)en. De zoektocht naar vervoering en schoonheid bezat voor hem echter geen exclusief Westers, blank patent maar was eigen aan alle ‘goede muziek’.
Bent u voldoende geboeid om Yehudi Menuhin eens te googlen ? Ik hoop het. Misschien vinden we elkaar in gedeelde bewondering voor hem als mens en musicus.
Rita Verbist - april 2018

Muziek van dichtbij huis of over de grenzen heen, laat je ten allen tijde toe een boeiend avontuur te beleven. Een grenzeloos avontuur, dat je steeds opnieuw kunt aangaan en ondergaan. Dat zintuiglijk, gevoelsmatig en inzichtelijk kan verrassen op elk niveau.

Paden die je eerder bewandelde waar je liever trouw aan blijft, of er toch voor kiezen een wereld te ontdekken die je vreemd is ?

Onderuit in de zetel je over geven aan muziek, klassiek of hedendaags, gezongen of instrumentaal, vreemd of vertrouwd ? Of ritmisch bewegend, dansend in vervoering, meegaand op de deining van vreemde tonen, jezelf loslaten ?

Ontdek (of herontdek) samen met mij enkele gekende (of vergeten) muziekrichtingen
die jou misschien kunnen verrassen, ontroeren of verblijden. Of, gewoonweg … het diepste plekje in je hart treffen, ingetogen of … dansend !

Rita Verbist
april 2018

Buena Vista Social Club is/was een groep Cubaanse muzikanten die samen oude Cubaanse volksliederen opnieuw tot leven brachten. Compay Segundo, steeds met sigaar, was 89 jaar oud toen de groep furore maakte en overleed op 95-jarige leeftijd.

De Cubaanse muziekgroep, opgericht in 1996 door Ry Cooder en de Cubaan Juan de Marcos González, telde hoofdzakelijk bejaarde muzikanten die de warmte, het ritme en joie de vivre van Cuba op schitterende wijze naar ons toe brachten.

De allereerste opname van Buena Vista Social Club maakte de groep meteen wereldberoemd. In 1999 maakte Wim Wenders een documentaire over de band. Deze film werd genomineerd voor een Academy Award voor Beste Documentaire.

Een beschrijving van alle muzikanten zou ons té ver leiden. Moeilijk enkele namen te selecteren, Compay Segundo, Ibrahim Ferrer en anderen, of toch maar zangeres Omara Portuondo in het daglicht te plaatsen ? Ik kies -met alle respect voor de anderen- voor Compay Segundo en Ibrahim Ferrer.
Tenslotte hoop ik dat deze beknopte introductie tot een fantastische band (u bekend al dan niet), uw nieuwsgierigheid genoeg kan opwekken om misschien met hart en ziel te kunnen genieten van hun warme, meeslepende muziek.

Compay Segundo (18 november 1907 - 13 juli 2003)

… was een Cubaanse muzikant en componist. Hij werd geboren als Máximo Francisco Repilado Muñoz en groeide op in de stad Santiago de Cuba. Hij werd een populair componist en muzikant, zeer bekend bij liefhebbers van Cubaanse muziek.
Niet enkel als zanger maar ook als tres- (x) en klarinetspeler oogstte hij veel succes. Zijn specifieke stem zou, later toen de Cubaanse zangeres Omara Portuondo hem vervoegde, de kern uitmaken van het muzikaal fenomeen : Buena Vista Social Club.

Ibrahim Ferrer (20 februari 1927 - 6 augustus 2005)
… werd geboren in een nachtclub in het dorpje San Luis bij Santiago de Cuba en begon zijn carrière op zijn 14 jaar. Hij zong en maakte muziek met lepels, houten dozen, kortom alles wat hem in de handen viel.
Als muzikant werd hij o.a. een excellente klarinetspeler en vond hij zijn eigen instrument uit, nl. de armonico, een 7-snarige hybride tussen een gitaar en een tres
(x) tres : de Cubaanse Tres is een snaar instrument, net als de gitaar, maar heeft 3 paren van 2 snaren.

Rita Verbist
april 2018

Michelle ('ma belle' zoals haar bijnaam luidde), steunde met de ellebogen op tafel, hoofd in haar handen. Voorbij de illusie van een huwelijk nu ze beiden beslist hadden elk hun weg te gaan. Yesterday leek alles nog anders.

Vriendin Eleanor Rigby, hoofd van haar afdeling, kende haar verdriet en had ingestemd met een weekje verlof. Michelle had gekozen voor een wandelvakantie in de Schotse Highlands. De mooie streek van Killicrankie in Pitlochry en het prachtige Lake Williams, was één van die Places I remember, waar ze haar hoofd kon leegmaken, haar gemoedsrust proberen terug te vinden.

Met enkel met de meest noodzakelijke spulletjes in haar rugzak, sloot Michelle die vroege Wednesday Morning, de deur achter zich. Ze besloot langs The Long and Winding Road naar het station te wandelen, enkele Blackbirds vergezelden haar met hun ochtendzang.
Op weg naar zijn vroege ochtendshift, stopte een buurman en bood aan "Baby, you can drive my car", maar ze verkoos te stappen. Ruim op tijd voor haar trein, haalde ze in het station haar notitieboekje boven. Het was een hobby om een eenvoudige indruk, "Something" te noteren en ze streefde ernaar het tot Paperback Writer te schoppen.

Na aankomst checkte ze in in de gereserveerde B&B en pakte ze haar weinige spulletjes uit. Weemoed overviel haar toen ze dacht aan zijn mislukte laatste woorden "We can work it out" en ze kreeg het wat koud. De open haard branden met "Norwegian Wood" leek haar een goed idee.
In de dagen die volgden, ontdaan van alle drukte, genoot ze als "The Fool on the Hill", en kwam stilaan tot zichzelf. Op de terugreis naar Southbourne, voelde ze zich gesterkt en was ze klaar voor het afsluiten van de vorige levensepisode "In my life".

Ze koos dit keer een andere weg naar huis. Op "Penny Lane", onder andere berucht voor "Rita, Meter Maid" en haar meedogenloze bekeuringen, bevond zich de schitterende cremerie "Lucy in the Sky with Diamonds" . Genietend van Beatles muziek in dit etablissement en lepelend aan haar favoriete "Strawberry Fields Forever", wist Michelle dat ze er bovenop zou komen.

Rita Verbist (3)
maart 2018

Verdwaalde noten van emoties
bespelen wat me omringt
of ontglipt

Vergeten klankkleur, smaragdgroen,
halveert het broze menuet
of niet

O magnum mysterium,
jouw veders van hoop te voelen
alweer

Steeds.

(O Magnum Mysterium - Morten Lauridsen)
(https://www.youtube.com/watch?v=GJrXhjt7Gwo)

Rita Verbist
maart 2018

Muziek, de oudste taal ter wereld , is een synthese van een filosofische gedachte en een beweging van klanken. Deze gedachte is vrij van woorden of beelden, en tegelijkertijd de uitdrukking van gevoelens. Menselijk en kosmisch, aards en hemels. Waarheid en fantasie zijn geen merkbare grenzen gezet. Geen kleuren zijn zo rijk dan degene die men kan voelen maar die onzichtbaar blijven.
Muziek is de kunst die de diepste gevoelens van onze innerlijke wereld in beweging zet. Puur en absoluut. Van heftige weemoed over intense vreugde tot het zuiver spirituele, de klank als universele vertegenwoordiger van het onzichtbare en het ongrijpbare. Tijdloos.
Muziek zonder verhaal is een perfect bouwwerk van klanken. En toch zo ontroerend, zo intens. Muziek loutert, brengt het goede in de mensen naar boven, kan banden smeden. Het samen musiceren of luisteren en beleven is mooi. Zelfs de eenzaamheid verliest impact bij de grote verscheidenheid der muzikale gedachte.

Yolande Van de Weerdt

Muziek is wellicht één der hoogste vormen van het intellectuele bestaan. De ‘klassieke’ muziek (1) is een bewijs van de enorme creativiteit en de intense gevoels- en gedachtenwereld van onze Europese cultuur. Samen met de pioniers ging deze muziek naar Amerika en Afrika. De oerbewoners van Amerika, zo goed als uitgeroeid, hadden weinig invloed nagelaten op muzikaal vlak. De Afrikaanse bevolking daarentegen bracht haar muziek mee en beïnvloedde de blanken in Amerika en later ook in Europa. Aan de andere kant blijken veel Aziaten gevoelig te zijn aan de Europese ‘klassieke’ toonkunst. Meer en meer pianisten en violisten komen uit Japan, Korea en China.
‘Voor alle eeuwigheid’ zijn de grote meesterwerken geschreven. Ze blijven onaangetast door rages en populaire trends, in een heel aparte sfeer overeind.
Ze blijven ontroeren, hun boodschap overbrengen. Het zijn de quasi onzichtbare bewijzen van een hoogontwikkelde cultuur.
Enkele voorbeelden :
In ‘Die Kunst der Fuge’ varieert J.S.Bach (1685-1750) één thema op zo verbluffende wijze dat er geen merkbaar einde is. Een respectvolle stilte na de laatste variatie veronderstelt een vervolg in de kosmos.
De zogenoemde ‘oorlog sonates’ van Prokofiev (1891-1953) zijn de beste anti-oorlog propaganda die denkbaar is.
De ‘Ode an die Freude’ uit de negende symfonie van Beethoven (1770-1827) op de onsterfelijke woorden van Schiller blijft de onovertroffen boodschap voor broederschap onder de mensen.
Schuberts (1797-1828) liedercyclus ‘Die Winterreise’ schetst het leven van gewone mensen, met hun zorgen en liefde. De eenvoudige maar diep menselijke teksten van Wilhelm Müller inspireerden Schubert tot een absoluut meesterwerk. Beide overleden heel jong kort na de voltooiing. (2).
Maar ze speelden als het ware een spel met de dood.
De variaties van Brahms (1833-1897) op een thema van zijn overleden vriend en mentor Robert Schumann (1810-1856) zijn een kleine overwinning op de almachtige dood, want de geest van Schumann inspireerde Brahms tot deze diepontroerende muziek.
De Spaanse pianist Ricardo Viñes (1875-1943) speelde in Parijs de eerste publieke uitvoering van tal van grote pianowerken der vroege 20ste eeuw. De première van werk van Debussy, Ravel, Albeniz, Granados, Stravinsky, De Falla e.a. maakte ook zijn naam onsterfelijk. (3).

1. ‘Klassiek’ is een misleidende term daar de periode van het Classisisme met reuzen als Mozart en Haydn slechts een korte periode in de totale muziekgeschiedenis omvat.
2. Schubert overleed in 1828 op 31 jarige – en Müller in 1827 op 33 jarige leeftijd.
3. Enkele opnamen zijn bewaard gebleven.
Yolande Van de Weerd

Een kamer dirigeert stilte terwijl het
eenzame publiek luistert.
De muren klinken dof en vals,
vensters weerkaatsen het geluid, eentonig.
De klok tikt volkomen buiten maat en
geeft een vergeten ritme aan.
Een vermoeide zetel kreunt,
Terwijl een oude kast zucht onder haar last.
De kraan drupt verloren druppels.
Het orkest is volledig.
De grijsaard mijmert.

Rita Verbist