Buitenstaanders

Buitenstaander

“Buitenstaander” - bij de hand genomen door dit boeiend onderwerp, wil ik graag hieronder enkele namen toelichten.

– AI WEIWEI (1957-) geboren in Beijing-China
Ai Weiwei is beeldhouwer, performer, fotograaf, architect, curator en blogger. Hij is de zoon van de dichter en intellectueel Ai Qing (1910-1996) en halfbroer van de schilder Ai Xuan. Ai Weiwei is een belangrijk kunstenaar, internationaal bekend, en werkt zowel provocerend als politiek. Hij is o.a. één van de 303 Chinese intellectuelen die Charter 08 ondertekenden en openlijk kritiek uiten op het standpunt van de Chinese regering over democratie en mensenrechten. Na diverse aanhoudingen en grote problemen werd hij “buitenstaander” in eigen land, met gevaar voor zijn leven. Ai Weiwei woont sinds enkele jaren in Portugal. Hierna enkele onderscheidingen : eerste plaats in de “POWER 100” , ranglijst van het tijdschrift Art Review : “zijn activisme was een herinnering aan hoe kunst een groot publiek kan bereiken én verbinding kan maken met de échte wereld”. Onderscheiding van “Ambassadeur van het geweten”, uitgereikt aan mensen die zich tijdens hun leven hebben ingezet voor de grondrechten en de mensenrechten.

– VINCENT VAN GOGH, (1853-1890).
Op 1 februari 1879 begon Vincent van Gogh aan een proefperiode als lekenprediker. Hij werd geconfronteerd met sociale onrust, mijnrampen, kinderarbeid, sociale uitbuiting en stakingen.
Hij voelde de ontberingen van de mijnwerkers diep aan. Vincent van Gogh wilde zich met de plaatselijke bevolking vereenzelvigen. In april 1879 daalde hij mee af in de kolenmijn van de Charbonnage de Marcasse tot op 700 meter diepte.
Toch en ondanks zijn grote inzet om mee slachtoffers van een mijngasontploffing te verplegen, bleef hij voor de plaatselijke bevolking steeds slechts “een buitenstaander”, een vreemde eend in de bijt. Hij verbleef ongeveer 2 jaar in de Borinage. Het werd een cruciale periode in zijn leven. (x) Eveneens in 1879 werd hij na zes maanden door de protestantse gemeenschap in Petit-Wasmes afgewezen als lekenpredikant omdat hij té fanatiek en té moeilijk in de omgang was.
Tenslotte; teneinde raad en met zijn familie diep in hem teleurgesteld , begon een idee te rijpen. Hij voelde dat hij zijn zoektocht naar kennis van God kon ombuigen in een zoektocht naar zelfkennis. Hij wilde ontsnappen uit deze ellendige periode. Tijdens die periode in de Borinage voelde hij aan dat hij een kunstenaarsroeping kon hebben. Hij leerde, als autodidact, tekenen aan de hand van handboeken over perspectief en anatomie
Vincent van Gogh, .. en “the rest, as they say, is history”. (x),”Duistere wegen” , reis naar Vincent van Gogh in de Borinage – Pascal Verbeken

– DE MONNIKEN VAN TIBHIRINE – ALGERIJE 1996 (x)
De trappisten monniken van het klooster van Tibhirine in Algerije, leefden in harmonie met elkaar en met de lokale bevolking. Het kleine klooster was al jarenlang het toevluchtsoord voor de dorpelingen die er terecht konden voor medicijnen en een goed gesprek. De grote spanningen in het gebied werden voor lange tijd getemperd door de aanwezigheid van het klooster. De onveiligheid en het gevaar namen echter toe. Na dagenlange contemplatie besloten de monniken één voor één om te blijven, ongeacht het gevaar voor hun leven.. Hun band met elkaar, met het klooster en de dorpelingen was té sterk. Een herder laat zijn kudde niet in de steek, zij evenmin. Deze onbaatzuchtige houding die hen deed besluiten niet te vluchten, heeft hen op wrede wijze het leven gekost. Van “outsider” in de geïsoleerde beschermde leefomgeving, het klooster, waren zij door grote betrokkenheid, tot insider geworden in de harten van de bevolking. De boodschap die na hun tragisch overlijden overblijft lijkt te zijn dat het er in het hier en nu vooral om gaat hoe iemand handelt en minder vanuit welke overtuiging. (x) “Des hommes et des dieux”, semi-documentair verslag van deze waargebeurde, existentiële tragiek. Schitterend verfilmd door Xavier Beauvois (2010).

– EMMENOPTERYS HENRYI (Emmenopterys van Henry) (x) Emmenopterys Henryi, een raadselachtige boom. Inheems in Zuid-China, Emmenopterys Henryi of Emmenopterys van Henry is een boom van de familie Rubiaceae, zeer zeldzaam en bedreigd in zijn natuurlijke omgeving. Als zeldzame bloeier is het aantal bloeiwaarnemingen ervan in Europa bijzonder beperkt en uitzonderlijk. In Groot-Brittannië duurde het liefst 75 jaar vooraleer de eerste Emmenopterys in 1987 enkele bloemen kreeg. Daarna was het weer 23 jaar wachten op een volgende waarneming. De boom in Arboretum Kalmthout is mede een recordhouder, de voorlaatste bloei in 2016, verrassend genoeg opnieuw in 2018. De boom lijkt van de combinatie van warmte en regen te houden. Misschien is de volgende, zeldzame bloeitijd pas over 20 jaar … Ook wanneer de bloemen verwelken en afvallen, blijft de Emmenopterys nog lang aantrekkelijk. De witte kelkslippen die tussen de trompetvormige bloempjes uitsteken, veranderen dan van kleur. Ze worden eerst roze en later bruin. Zijn ontdekker, Ernest Wilson, omschreef in 1907 de Emmenopterys als de mooist bloeiende boom van de Chinese bossen. De beschrijving van de fijne geur - in de natuur tot 15 km ver te ruiken - en de lange bloeiperiode zorgden voor zijn mythische status. Een hoogst zeldzame “buitenstaander” temidden insiders, het opvolgen waard !

(x) Info via www.arboretumkalmthout.be
Rita V. – 04/22

Buitenstaander

Buitenstaander (1)

Een boeiend onderwerp,  niet makkelijk onder één hoedje te vangen.

Hieronder een eerste poging .

Nemen we het voorbeeld van de kunstenaar. Hij beoogt ruime vrijheid van denken, scheppen en kiezen waarmee hij van buiten naar binnen kijkt, of, van binnen naar buiten.  Deze vrijheid kan van hem een buitenstaander maken ten opzichte van niet-kunstenaars.

Wanneer ben je zelf die “buitenstaander” ?  … Wanneer zien anderen je zo OF, wanneer ervaar jij jezelf zo ?

Is het uit noodzaak ? Uit verplichting ? Is het toevallig ?  Leiden anderen je naar de hoek van de buitenstaander OF, hou je zelf vast aan het verlangen buitenstaander te zijn, te blijven en je vaste plaats aan de rand, in te nemen ?  Geeft dit jou een veiligere haven die meer kansen biedt tot observatie OF, werk je aan de weg om erbij te horen ?

Zoveel invalshoeken en fragiele breuklijnen, verschillend voor ieder van ons.

Men zou bijvoorbeeld “de buitenstaander” kunnen zien als diegene voor wie het verschil met “de anderen”  duidelijk ligt, van huidskleur tot mindervalide, van religie en cultuur tot gender , van levensstijl en voorkeuren, van… tot …. .

Dit, gesteld dat “de anderen”  in de meerderheid zijn, een machtspositie bekleden of het gedrag, opinie, keuzes of uitzicht enz.  kunnen bepalen.

Ziet deze enkeling zichzelf als buitenstaander  OF zien wij, de mogelijke insiders,  hem of haar op dat moment zo ?

De “buitenstaander”, de outsider, een beladen woord dat vele ladingen dekt.

Respect afdwingen door trouw te blijven aan wie men is. Moed, hoop of gemoedsrust putten uit het vasthouden aan eigen identiteit en stellingname, tegen de stroom in ?

Al liggen idealen uit elkaar, de levenswijze totaal anders,  … Hoever kan ons verlangen reiken om betrokken te blijven bij de meerderheid ?  Uit eenzaamheid, gemis aan groepsgevoel, zekerheid, angst, opportunisme ?.

Hoe sterk is onze tegenstroom om betrokkenheid bij “de anderen” wiens visie, keuze, uitzicht enz. niet strookt met de onze, uit te weg te  gaan ?

Maakt ons dit  dan sterker in dat geval; OF, juist zwakker door niet langer open te staan voor anderen en onszelf en onze overtuigingen niet in twijfel te durven trekken.

Tot slot, wanneer kan een outsider zich een insider voelen ?  Tolerantie en verdraagzaamheid ten opzichte van waarden die niet de uwe zijn, leergierigheid, spontaniteit en openheid schragen de draagkracht van de aanpassing.  Als grenzen van draagkracht worden overschreden, als ongewenste simulatie wordt ingezet, zijn woorden als “onecht” of “gekunsteld”, niet meer veraf.

Zowel de “buitenstaander”, de outsider, als de insider, beiden verdienen hun sporen.

Trouw blijven aan jezelf ,  durven om je heen kijken en luisteren naar anderen, jezelf in vraag blijven stellen, vooroordelen en huichelarij schuwen.

Wegwerpen het harnas dat je hiervan weerhoudt, gewoon mens blijven onder de mensen.

Uiteindelijk zijn we met z’n allen soms  de “buitenstaander”, zowel als de “insider”

Rita V.

02/2022